Demirin vücudumuzda birçok işlevi vardır. Bunlardan en temeli kandaki hemoglobin ve kaslardaki myoglobinin bir parçası olarak oksijen taşınmasında görevli olmasıdır. Demir, vücutta üretilemediği için besinler yoluyla yeterli alınmalıdır. Kırmızı kan hücrelerinde yeterli demir bulunmadığı zaman Demir Eksikliği Anemisi ortaya çıkar. Bu durum, ülkemizde özellikle kadınlar arasında çok yaygın bir sağlık problemidir. Demir Yetersizliği açısından risk altında olan gruplar;
Hamileler
Emzirme dönemindeki kadınlar
Çocuklar
Üreme çağında olan kadınlar
Regl döneminde aşırı kanama yaşayan kadınlar
Vejeteryan/Vegan beslenme şekline sahip bireylerdir.
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre Türkiye’de üreme çağındaki kadınların %26,3’ü; gebe kadınların ise %40,2’si demir yetersizliği sorunu yaşamaktadır. Demir yetersizliği basit bir kan testi ile tespit edilebilmektedir.
Besinler yoluyla aldığımız demirin fazlası vücutta depolanır. Yetersiz demir alımı durumunda öncelikle depolar tükenir ve sonraki aşamalarda alyuvar üretimi baskılanır, yeterli oksijen taşınamaz. Sonucunda vücutta yeterli enerji üretilemez, kalp yorulur, kişi kendini halsiz ve yorgun hisseder.
Demir yetersizliğinin başlıca belirtileri:
Yorgunluk
Dikkat dağınıklığı
Bağışıklık sisteminde zayıflık
Çarpıntı
Nefes darlığı
Solgun cilt
Diş eti kanamaları
Tırnaklarda kolay kırılma
Besin olmayan maddelere aşerme: toprak, kil vb.
Demirden yeterli beslenmek kadar doğru demir kaynaklarını kullanmak da çok önemlidir. Besinler ile aldığımız 2 çeşit demir vardır. Birincisi bitkisel kaynaklardan aldığımız Hem Olmayan Demir; diğeri hayvansal kaynaklardan aldığımız Hem Demir. Vücudumuz hayvansal kaynaklı demiri daha rahat kullanabilmektedir. Bitkisel kaynaklı demirin vücutta kullanılabilirliğini arttırmak ise bizim elimizde.
Herkesin bildiği ''C vitamini demir emilimini arttırır'' bilgisi aslında tamamen hem olmayan demirin emilimi ile ilgilidir. Bu yüzden demirin bitkisel kaynakları tüketildiğinde (fasulye, mercimek, tahıllar, lahana, pancar, şeftali, armut, kuru üzüm, kuru kayısı, fındık, badem vb.) yanında bol limonlu salata veya turunçgiller ailesinden bir meyve tüketmek hem olmayan demirden en yüksek düzeyde faydalanma sağlayacaktır. Demirin hayvansal kaynakları ise kırmızı et, karaciğer, yumurta, balık vb. besinlerdir.
Genel anlamda demir emilimini azaltan besinler:
Kahve (Tanen maddesi)
Çay (Tanen maddesi)
Soya ürünleri
Kalsiyum içeren besinler (300-600 mg gibi yüksek düzeylerde olduğunda engeller)
Ispanak (Okzalat içeriği nedeniyle)